2022 loopt op z’n einde en 2023 komt eraan en dus is het weer tijd om terug te kijken op de mooiste en/of boeiendste ontwikkeling van het afgelopen jaar. Wat werd er ontwikkeld of kwam publiek beschikbaar in de wereld van Taal- en Spraaktechnologie?
Kunstmatige intelligentie
Ook dit afgelopen jaar was AI weer de grote trekker van allerlei nieuwe en spannende ontwikkelingen. Zo kregen we te maken met DALL-E 2, een nieuw AI-systeem dat realistische beelden en kunst kan creëren uit een beschrijving in natuurlijke taal. Zo kreeg ik het volgende (best mooie) plaatje van mijn (Engelse) omschrijving “a peaceful landscape with some animals, mountains and streaming water”.
ChatGTP
Maar de grootste vernieuwing kwam voor mij toch op 29 november met de lancering van ChatGTP. Het is een chatbot ontwikkelt door (opnieuw) OpenAI, en is onder andere gefinancierd door Elon Musk en Microsoft. Het heeft als missie AI 'voor het goede' in te zetten. Niet dat de code vrijgegeven wordt maar wel dat een grote groep mensen toegang krijgt tot het chatprogramma. ChatGPT is gebaseerd op een model dat “getraind” is op een hele grote bron van data, grofweg een kopie van het openbare internet tot ergens in 2021.
Het model en de interactieve chatbot-software is niet intelligent in de zin dat het systeem “weet” wat het doet. Er is geen bewustzijn, geen geheugen en geen adaptatie op basis van nieuwe input, veroorzaakt door de interactie van gebruikers met de chatbot. Het bevat dus geen lerend vermogen zoals wij dit als mensen hebben en dus geen intelligentie van het systeem zelf.
Is dat belangrijk? Volgens mij wel want het dwingt ons anders te denken over wat intelligentie nu precies is. De chatbot doet namelijk een aantal dingen anders dan alles wat je op dit gebied eerder hebt gezien en kun je er een redelijk natuurlijke conversatie mee voeren op praktisch alle mogelijke vlakken zoals techniek, softwareontwikkeling, filosofie, politiek of cultuur.
Voorbeeld
Hier een antwoord op een door mij gestelde vraag.
| Q | Hoe ga jij je het komend jaar ontwikkelen? |
| A | Als taalmodel ben ik niet in staat om mijn eigen ontwikkeling te bepalen of te beïnvloeden. Mijn doel is om zo nauwkeurig mogelijk antwoord te geven op vragen die aan mij gesteld worden, en om mijn begrip van talen en onderwerpen te verbeteren door te blijven leren van de informatie die ik geleerd heb tot nu toe. Ik ben geprogrammeerd om te blijven leren en mijn kennis te vergroten, dus ik zal blijven evolueren en mijn vaardigheden verbeteren om zo goed mogelijk te kunnen functioneren. |
Het antwoord klopt volgens mij en geeft goed aan wat er komende tijd gaat komen. Het kan misschien wat bondiger, maar verder heb ik er geen commentaar op.
Onthouden
Wat nog meer bijzonder is, is het onthouden van waar de conversatie over gaat. Op de vraag wie nu (eind 2022 dus later dan de limiet van 2021) de president is van de VS geeft ChatGPT aan dat ie dat iet weet. Maar als je dan op een “menselijke” manier vraagt wie dat in 2018 was dan krijg je een correct antwoord.
| Q | wie is nu de president van de verenigde staten? |
| A | Ik ben een computerprogramma en heb geen informatie over de huidige politieke situatie. Mijn kennis is beperkt tot de tijd vlak voordat ik werd getraind, en ik kan dus geen antwoord geven op uw vraag. Ik kan u wel informatie geven over de Amerikaanse politieke structuur en hoe presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten plaatsvinden, als u daar interesse in heeft. Laat het me weten als ik verder kan helpen. |
| Q | ok, en wie was het in 2018? |
| A | In 2018 was de president van de Verenigde Staten Donald Trump. Hij was de 45e president van de Verenigde Staten en heeft van 2017 tot 2021 in dat ambt gediend. Voordat hij president werd, was hij ondernemer en tv-persoonlijkheid. Hij werd gekozen in de presidentsverkiezingen van 2016 en heeft een controversiële periode als president doorlopen. In 2021 werd hij opgevolgd door Joe Biden, die de 46e president van de Verenigde Staten werd. |
Ook zijn de resultaten “origineel” want als je zinsneden die het programma teruggeeft in Google plakt met dubbele quotes, dan krijg je meestal geen resultaten. De software doet dus niet aan plagiaat. Werkstukken zullen dus vanaf nu door ChatGPT worden opgelepeld op een manier dat een docent niet kan bewijzen dat de student dit niet zelf geschreven heeft. Pas als een docent vragen gaat stellen en een dialoog houdt met de student kan deze eventueel ontmaskerd worden.
Is het ideaal? Ja en nee. Ja, want de resultaten van ChatGPT kunnen gewoon leerzaam zijn. En nee want het systeem is getraind op publiek beschikbare data en die hoeft helemaal niet correct te zijn. ChatGPT komt met soms inzichtvolle antwoorden maar sommige onderdelen van een antwoord lijken volledige verzonnen te zijn zonder dat dit duidelijk gemaakt wordt.
Je moet, net als bij een conversatie met echte mensen, steeds de uitspraken checken en dat is lastig want ook de bronverwijzing (waar komt zijn mening vandaan) is niet echt goed. Maar… laat dit niet je enthousiasme temperen! De diepte waarin ChatGPT kan meedenken is niet minder dan verbijsterend.
Toepasbaarheid
De chatbot in zijn huidige vorm heeft veel bruikbare toepassingen en je hoeft geen grote verbeeldingskracht te hebben om in te zien dat een chatbot waardevolle gesprekken kan voeren met ouderen. Juist door hen vragen te stellen over de dingen die zij vertellen. Ook kun je het gebruiken een artikel te schrijven over ieder gewenst onderwerp, verhalen te verzinnen, en deze ook nog op te schrijven in de stijl van ‘n beroemde auteur.
Ook is de chatbot waardevol voor softwareontwikkelaars want hij kent meer programmeertalen dan een doorgewinterde menselijke softwareveteraan. Zo kun je het gebruiken om code toe te lichten, of zelfs een manual te schrijven over de software.
Vervangt het Google?
Je leest soms de opmerking dat ChatGPT eigenlijk een directe concurrent is van Google. “Waarom zou je iets nog opzoeken en de zoekresultaten zelf gaan lezen, als ChatGPT het ook voor jou kan opschrijven?”
Een nadeel van ChatGPT is zijn gebrek aan actualiteit. Het is immers getraind met tot 2021 beschikbare data, dus je mist nu al de laatste twee jaar. En dat is meteen één van de grootste nadelen van het systeem: het vermogen om nieuwe data te verwerken.
Je zou het model dus eigenlijk constant moeten bijtrainen door moderne data toe te voegen en misschien oude data langzaam te laten vergeten.
Gezondheidszorg
In de gezondheidszorg ontwikkelen artsen steeds nieuwere en betere methode om te gebruiken. Als jij dan aan het systeem zou vragen hoe je moet handelen bij een gebroken onderarm, dan wil je de state-of-the-art oplossing krijgen en niet een behandeling uit bv 1970.
Juridisch
Ook binnen de juridisch wereld verandert er veel en als je een vraag stelt over teruggave van een bepaalde investering, dan is het wel handig om het antwoord van nu, en niet die van 2020 te krijgen.
Maar zo ver is het dus nog niet en ChatGPT moet zijn praktische toepassing nog bewijzen (en dat gaat nu eenmaal niet supersnel). In de komende periode zullen we dus hooguit wat kleine iteraties van de chatbot zien. De techniek achter ChatGPT moet zich nog bewijzen. Maar, we krijgen wel een mooi blik in de nabije toekomst.
Kunstmatige Intelligentie is niet per se een vervanging van alle arbeid, maar meer een tool waarmee je de productiviteit kunt verbeteren. Denk daarbij aan tekstschrijven, schrijven van computercode, maken van illustraties, voorbereiden en voeren van rechtszaken, stellen van diagnoses of opstellen van een behandelplan. Maar denk ook aan cybersecurity, hacken of de biologische toepassing voor de ontwikkeling van medicijnen of eiwitten.
In het ideale geval gebruik je de intuïtie van mensen en versterkt dat met de rekenkracht en beschikbare data van ChatGPT. Want mensen zijn immers goed in intelligentie en modellen zijn goed in patroonherkenning.
Conclusie
Is ChatGPT perfect? Absoluut niet. Maar toen ik begin december de link naar de release ervan kreeg en de tool zelf kon proberen, was dat waanzinnig gaaf. Het leek erop dat het “geheim” achter de taal gekraakt is. ChatGPT kan makkelijk de Turing Test doorstaat en dat in zichzelf moet te denken geven. Een niet-intelligent systeem dat moeiteloos intelligentie vertoont. Krijgen we dadelijk een vorm van “Artificial General Intelligence” (agi) waar we niet bang voor hoeven te zijn en wat geen bewustzijn ontwikkelt?