“Het gaat niet om weten wat kan, maar om weten wat je wilt”

Dagvoorzitter Arjan van Hessen is een bekend gezicht binnen de wereld van de taal- en spraaktechnologie. Hij werkt zowel in de academische wereld als in het bedrijfsleven, en heeft een duidelijke mening over de toekomst van technologie en wetenschap. “Wij moeten begrijpen wat beide kampen willen en bedoelen.”

Begrip tussen beide partijen

“Er is een kloof tussen techniek en wetenschap, terwijl ze steeds meer met elkaar te maken hebben, maar alfa’s en bèta’s spreken een andere taal.

IBM stopt de laatste paar jaar heel veel geld in de geesteswetenschappen. De laatste paar jaar zijn computers zo veel beter geworden in het waarnemen en analyseren van menselijk gedrag. Techniek en geesteswetenschappen komen elkaar daarin dus tegen. Die werelden raken elkaar ineens. Dan is er een vertaalslag nodig.

Om de wereld van de taal en de techniek goed met elkaar te laten samenwerken, moet er bewustwording gecreëerd worden. En er moet begrip zijn tussen beide partijen. Wanneer je als taalkundige een app laat bouwen, moet je dikwijls aan de app-bouwers uitleggen wat ‘voltooid verleden tijd’ is. Daar kun je je aan storen, maar je kunt ook bedenken dat je allebei een ander specialisme hebt.

De mensen die deze verbintenis tussen techneuten en gebruikers moeten maken, moeten mensen zijn die affiniteit en ervaring hebben met beide groepen. Die zijn dun gezaaid, maar ze zijn er wel. Mensen die zowel met de alfa-wereld als de bèta-wereld vertrouwd zijn, die moeten we hebben. Wij moeten begrijpen wat beide kampen willen en bedoelen.

De techniek is er al

We moeten daarbij vooral aandacht besteden aan wat de vrager wil; iemand die een tweede taal wil leren, bijvoorbeeld. We hebben mensen nodig die vragers en aanbieders met elkaar in contact brengen, die ervoor zorgen dat ze dezelfde taal spreken, dat ze elkaar echt begrijpen.

En we moeten de doelgroep kennen. Wat willen de cliënten van Bartiméus bijvoorbeeld? Waar heb je behoefte aan wanneer je bijvoorbeeld doof én blind bent?

En vaak is het ook zo dat de techniek om bepaalde zaken makkelijker te maken, er al is. We kunnen een auto al zichzelf laten inparkeren. Dan moet het toch ook lukken om een elektrische rolstoel gemakkelijk door een deuropening te laten sturen? Je moet alleen wel weten wat de rolstoelgebruiker wil. Die wil waarschijnlijk niet met twintig kilometer per uur door de gangen scheuren, ook al kan dat wel ontwikkeld worden.

“We hebben mensen nodig die vrager en aanbieder in contact met elkaar brengen.”
Arjan Hessen

Door kunstmatige intelligentie verandert de wereld, veranderen onze banen. Hoe meer techniek in onze banen geïmplementeerd wordt, hoe slimmer mensen moeten zijn. Men denkt vaak dat het andersom is: dat techniek onze banen makkelijker zou moeten maken. Het simpele gedeelte wordt inderdaad geautomatiseerd, maar de mensen die met die technische innovaties werken, die in de laag daarboven zitten, die moeten echt steeds slimmer zijn.

Respecteer elkaars belangen

Niet alleen techniek en taal moeten meer begrip voor elkaar hebben, dat geldt ook voor mensen uit de wetenschap en mensen uit het bedrijfsleven. Zij moeten elkaar ook verstaan en respecteren. Soms als ik op pad ben met mijn collega’s uit het bedrijfsleven, snappen zij de wetenschappers niet: “Waarom moet je nog weten waarom het werkt. Het werkt toch?” En andersom maak ik ook mee, met mijn academische collega’s. Die klagen dan dat mensen uit het bedrijfsleven altijd meteen willen weten wat het doet en wat het kost. Je moet elkaars belangen respecteren. De wetenschap doet nu eenmaal onderzoek, het bedrijfsleven wil geld verdienen.

Er kan tegenwoordig zo veel, en verschillende werelden lopen steeds meer door elkaar. Het gaat niet meer om weten wat kan, maar om weten wat je wilt. En daar kunnen wij elkaar bij helpen.”

Het volledige verslag van Taal-in-Bedrijf staat hier.

Interview werd gedaan door Nynke de Jong