Hoe versla je stress?
Dit is de Universiteit van Nederland.
Dames en heren.
Weer een alledaags onderwerp.
Stress.
Is dat alledaags voor jullie?
Ja?
Maar weet je wat het rare is?
Uh, het is alweer een tijd geleden, ja dat heb je als je zo oud bent dan ga je graag het verleden in, maar d'r waren eens twee journalisten en die wilden een artikel gaan schrijven over stress.
En die gingen lezen wat er allemaal over geschreven was.
En toen hadden ze dat gedaan en toen zeiden ze van nou wij snappen er niets van.
Het lijkt wel of stress iets is, maar dat stress ook de oorzaak van dat iets is, en dat stress ook nog het gevolg van dat iets is.
Ik zie vraagtekens, dat kan ik me voorstellen.
Laten we uitleggen wat het is, het stressmodel.
Kijk want wat bedoelde die mensen?
Dat de sommige mensen die gebruiken het woord stress en dan verwijzen ze naar situaties, naar omstandigheden.
Dan zeggen ze stress dat is als ik een uh zwaar tentamen heb.
Of stress is als mijn vriendin het uitmaakt.
Of stress is als ik een verhaal moet houden voor de Universiteit van Nederland.
Dus allemaal situaties, omstandigheden.
En anderen die gebruiken inderdaad, zoals jullie dat doen, die hebben het over stressreacties.
Nou dat is wat raar hè?
Dus voor de helderheid is het goed om dat uit elkaar te halen.
We hebben aan de ene kant belastende situaties en aan de andere kant dan reacties.
En dat staat ook hier, stressoren noemen we dat, stresssituaties, en aan de andere kant stressreacties.
Maar dan staat daar het woordje stress nog tussen.
Nou dat is iets van psychologen.
Dit is een psychologisch stressmodel en die zeggen dan ja dat stress dat betekent dat die persoon vindt dat er te veel van hem gevraagd wordt door die situatie.
Hè, ik kan niet met deze situatie omgaan, het is me te veel.
En, hè, dat zijn bepaalde situaties waarbij de kans groot is dat je er niet mee kunt omgaan en als je in die situatie zit, dat je niet met die situatie kunt omgaan, dan gaat dat gepaard met stressreacties.
Helder?
Ok.
Nou en dan zijn er nog een aantal andere factoren, dat is ook wel belangrijk, die ook van van belang zijn hè.
Stresshantering, in hoeverre dat jij in staat bent om met situaties stresssituaties om te gaan is van belang, eerdere ervaringen is natuurlijk ook van belang.
Hè, wij hebben hier in Nederland is bijna een ouderwets woord maar louteren, hè, je bent gelouterd.
En dat betekent dus dat je gepokt en gemazeld bent en dat je weet hoe je met bepaalde situaties moet omgaan.
Daar leer je van.
En sociale steun.
Ook heel erg belangrijk, hè, dat je beroep kunt doen op een netwerk en dat je advies kunt vragen. Dat je gewoon instrumentele hulp kunt vragen.
Dat helpt om die stress uh, om minder last van stress te krijgen.
Ok.
Nou gaan we eens infocussen op die stressoren.
Wat zijn dat voor situaties?
Uh, nou ja, heel divers.
Aan de ene kant kun je zeggen van het zijn ingrijpende zware gebeurtenissen, het overlijden van iemand die je lief is, uh werkloos worden, uh stel dat je huis afbrandt.
Uh maar ook moet je denken aan situaties die min of meer verbonden zijn met je met het werk wat je hebt of met het gezin wat je leidt of met na ja allerlei rollen die je speelt.
Nou en waar moet je dan aan denken?
Vooral natuurlijk dat er te veel van je gevraagd wordt, veeleisende situaties.
Maar ook dat de situaties onvoorspelbaar zijn, dat ze oncontroleerbaar zijn, dat je het gevoel hebt van ik heb geen greep meer op de situatie.
Verliessituaties zijn heel belangrijk.
Het verlies van anderen, maar ook het verlies van status, het verlies van bezittingen die uh zeer uh uh geliefd bij je zijn, die waar je zeer aan gehecht bent.
Uh maar ook uh ja heel belangrijk wanneer je lichamelijke of psychische integeri*a integriteit uh bedreigd wordt, hè, dus ingrijpende operaties moet ondergaan in een ziekenhuis.
Dat zijn allemaal stresssituaties.
En uh, nou die stresssituaties als die dus tot die toestand van stress leiden dan vertaalt zich dat vervolgens in die stressreacties.
Nou die stressreacties dan maken we een onderscheid op vier niveaus.
Op de eerste plaats is wat we noemen het emotionele, het subjectieve niveau.
Hè, je voelt je gefrustreerd, je voelt je depri, je voelt je angstig.
Dat is één niveau.
Dan heb je wat wij noemen het cognitieve niveau, je denken.
Je gaat piekeren, je gaat malen, je gaat je hebt obsessieve gedachte, hè, je hebt je gedachten niet meer onder controle.
Dan heb je uh je gedrag ook dat kan beïnvloed worden.
Bijvoorbeeld je blijft weg van je werk.
Of uh je gaat weer roken, je bent net gestopt en je gaat weer roken.
Of je gaat uh drugs gebruiken of drinken.
Hè, allemaal voorbeelden van gedrag dat ook beïnvloed kan worden door blootstelling aan stresssituaties.
En dan ten slotte is vooral het lichaam dat gaat ook meedoen.
Hè, we hebben uh een autonoom zenuwstelsel.
Dat ziet u hier.
En dat is dat deel van het zenuwstelsel wat zorgt voor dat allerlei automaat dat allerlei fysiologische processen zoals onze ademhaling en onze spijsvertering en onze hartslag en onze bloeddruk, dat dat automatisch gereguleerd wordt zonder dat we daarbij hoeven na te denken.
We hoeven als we een boterham eten niet na te denken van oh nou moet ik die boterham gaan vegeteren. Wor*a wordt allemaal door dat autonome zenuwstelsel gedaan.
Hè, daar en daar zijn twee takken.
Het sympathische systeem en het parasympatische systeem.
En dat sympathische systeem, dat is vooral actief bij de vecht-of-vluchtreactie.
En dat parasympatische systeem, daarvan hebben we lang gedacht dat dat alleen actief was als we ons ontspannen en als we uh uh herstellen, maar nu blijkt dat dat ook wel van belang is bij bepaalde stresssituaties en bepaalde negatieve emoties.
Laat ik hier even iets illustreren bij deze vriend.
Ik denk dat dit halve Hein is, een volle neef van magere Hein dit.
En die, je ziet daar dus dat autonome zenuwstelsel dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat hier het hartje dat zit hier onder dat dat harder gaat slaan.
Dat bij de vecht-of-vluchtreactie hebt u wellicht ooit van gehoord dan gaat het bloed van de interne organen daar gaat dat weg en dat gaat naar de spieren zodat je beter kunt uh nou ja actie ondernemen hè, dus vechten of vluchten.
Hè, en zo allerlei processen, d*a de ogen ook hè, het het uh groter worden van de pupil is ook zo'n sympathische reactie.
En de longen die worden uitgezet zodat je ook meer zuurstof gaat produceren is allemaal de bekende vecht-of-vluchtreactie die we uh die altijd met stress in verband gebracht wordt.
Toch is dat niet het hele verhaal.
Want ik zei toennet dat een heel belangrijke stressor, stressopwekkende gebeurtenis, is het verlies van een partner.
Nou u moet echt niet denken dat als uw partner verliest dat u dan een vecht-of-vluchtreactie gaat geven.
Waar*a waarom zou u?
Voor wie moet u vechten?
Met wie moet u vechten? Voor wie moet je vluchten?
Nee dan krijg je een hele andere reactie.
Dan ben je teneergeslagen, dan ben je depressief, dan ben je wanhopig en dan hangt alles. Niks actief.
Nee dan ben je echt hè zoals een voetballer die in de laatste minuut een doelpunt tegen krijgt. Dan lig je uitgeteld op veld, koppen hangen en je bent verslagen, verslagenheidsreactie.
En dat gaat ook fysiologisch gezien dus met andere reacties gepaard, vooral van dat parasympathische systeem, wat overigens ook actief is als je huilt.
Goed.
Zo zie je dus dat uh uh afhankelijk van welk soort stresssituatie je op verschillende manieren ook met je lichaam reageert op die reacties.
Een volgende vraag is dan natuurlijk wat kun je eraan doen?
Hoe versla je stress?
En om dat goed uit te leggen is het toch weer goed om even weer*x terug te gaan naar het model waar we mee begonnen.
Hè, dan krijgen we weer te zien de stressoren, hè, de stress, de stressreacties en de uh de stresshantering en de uh hoe heet het de eerdere ervaringen en de sociale steun.
Ja?
Nou dan aan de hand van dit model kun je dus heel goed zien wat je kunt doen om je stress te verslaan.
Kijk, vaak denken mensen bij wat moet ik doen als ik gestrest bent ook omdat ze dat vooral associëren met die reacties die jullie ook in het begin noemde van ik ga ontspannen.
Prima.
Daar is niks mis mee.
Heel goed zelfs.
Maar dat lost de problemen niet op.
Het is zoiets als je band plakken en de punaises laten liggen.
Ook de punaises ook de hè w*a wat de stress veroorzaakt aanpakken.
De stressoren hè, die moeten we aanpakken.
En dat zijn kunnen we dat?
Voor een deel wel.
We kunnen misschien een opleiding volgen. Misschien kunnen we een training ondergaan zodat we beter met bepaalde stressoren om kunnen gaan.
Maar misschien moeten we het ergens anders zoeken.
Misschien hebt u last van teveel stressoren omdat u geen nee kunt zeggen.
Misschien moet u gewoon eens leren om als er een beroep op u wordt gedaan om te zeggen van nje*x sorry.
I*a d*a ik heb al te veel op mijn bordje, i*a het is nu even teveel.
En misschien is het ook wel zo dat dat samenhangt met het feit dat u een perfectionist bent.
En dat u vindt dat dat u voor uzelf allerlei eisen gaat stellen en op die manier stressoren creëert die eigenlijk die er eigenlijk niet zijn.
Hè je hebt mensen die ja daarvan moet alles.
En als je dan vraagt van wie moet dat?
Nee alleen van hunzelf.
Hebben daar een mooie term voor overigens mustuberen noemen we dat.
Mensen die mustuberen. Dus die moeten we afleren om te mustuberen.
En, na ja verder wat zijn er nog meer mogelijkheden? We moeten naar die stresshantering kijken.
Zijn mensen flexibel in hun stresshantering?
Of proberen ze alle alle stressfactoren met één manier tegen te gaan?
Dat is net als een timmerman die alles met een hamer wil maken.
Nee, dat lukt niet.
Je moet aanleren om op meer op meerdere manieren met je stress om te gaan.
Of misschien mankeert er ook iets aan je aan ben je sociaal een beetje niet zo vaardig zodat zodat je niet g*a kunt of dat niet wilt of niet weten hoe het moet een beroep doen op je sociale netwerk.
Dat je het vraagt aan anderen van kun je me alstublieft helpen. Ik heb het nu even moeilijk.
Allemaal belangrijk.
En dan ten slotte als derde of als allerlaatste, sorry, zijn natuurlijk die stressreacties.
Hè, de yoga of allerlei andere vormen van van stress uh ontspanningsoefeningen.
En zo heb je een integrale aanpak van je problemen.
En op die manier kun je dus echt iets doen aan je stress.
Maar beperk je niet tot stressreacties want dat is vechten tegen de bierkaai.
Werken ook aan de oorzaken.
Dan heb je kans dat het goed komt.
Dankjewel voor je aa*a
| Tijdsindex | Betrouwbaarheid | Spreker |
|---|---|---|