WEBVTT

00:00:01.027 --> 00:00:03.787
De stem van het water.

00:00:03.787 --> 00:00:09.989
Zeespiegelstijging
verklaard en onbegrepen.

00:00:09.989 --> 00:00:19.670
Denkend aan Holland zie ik brede rivieren
traag door oneindig laag land gaan.

00:00:19.670 --> 00:00:26.812
In 1936 publiceerde Hendrik Marsman
zijn gedicht Herinnering aan Holland.

00:00:26.812 --> 00:00:28.652
Het mooist vind ik de slotregel.

00:00:29.626 --> 00:00:35.119
In alle gewesten wordt
de stem van het water

00:00:35.143 --> 00:00:40.635
met zijn eeuwige rampen
gevreesd en gehoord.

00:00:40.635 --> 00:00:44.525
Ik heb de ingenieurs van
Rijkswaterstaat gevraagd hoeveel

00:00:44.549 --> 00:00:49.903
zeespiegelstijging Nederland kan hebben
voordat het hier onbewoonbaar wordt.

00:00:49.903 --> 00:00:54.327
En het antwoord was
The sky is the limit.

00:00:55.982 --> 00:00:59.143
Ik moest even aan de
toren van Babel denken.

00:00:59.143 --> 00:01:04.253
We kunnen ons dus veilig
voelen achter onze dijken, maar

00:01:04.277 --> 00:01:09.387
beseffen tegelijkertijd ook
dat het een keer mis kan gaan.

00:01:09.387 --> 00:01:15.470
De zon vloet in de ark van Noah,
de watersnood ramp van 3 en 5.

00:01:18.550 --> 00:01:21.731
In zondvloed klinkt
het woord zondendoor.

00:01:21.731 --> 00:01:30.532
En ik was dan ook niet verbaasd dat juist
de EO de serie als de dijkenbreken uitzond.

00:01:30.532 --> 00:01:33.731
Omdat ik een fijne
rampenfilm op zijn tijd weet

00:01:33.755 --> 00:01:36.953
te waarderen, ging ik
er eens goed voor zitten.

00:01:36.953 --> 00:01:40.493
Groot was de teleurstelling
toen ik doorkreeg dat de

00:01:40.517 --> 00:01:44.615
serie vanuit het oogpunt van
jommen interesse was gemaakt.

00:01:44.615 --> 00:01:47.295
En de ramp zelf
weinig aandacht kreeg.

00:01:48.827 --> 00:01:52.831
Ik hield het na een paar
minuten voor gezien.

00:01:52.831 --> 00:01:56.534
Ook de ingenieur van Rijkswaterstaat
was kritisch over de serie.

00:01:56.534 --> 00:02:04.285
Een storm die eens in de tienduizend jaar
voorkomt, had de dijk doen breken juist

00:02:04.309 --> 00:02:11.769
op een plek die door Rijkswaterstaat
was versterkt en doorbraakvrij gemaakt.

00:02:13.717 --> 00:02:19.200
In Southampton werk ik met Ivan
Haake aan overstromingsrisico's.

00:02:19.200 --> 00:02:24.261
En Ivan becijferde dat
slechts in 6% van de gevallen

00:02:24.285 --> 00:02:29.346
extreem hoogwater samenvalt
met een extreme storm.

00:02:29.346 --> 00:02:36.250
Als de dijken breken gebeurt dat door een
storm die eens in de 600 jaar plaatsvindt.

00:02:36.250 --> 00:02:40.012
Maar eens in de 10.000
jaar samenvalt met springtij.

00:02:41.242 --> 00:02:46.903
Je moet eens naar een ander deel van
de waarschijnlijkheidsverdeling van de

00:02:46.927 --> 00:02:53.049
windklimatologie kijken om de toekomstige
risico's op hoogwater in te schatten.

00:02:53.049 --> 00:02:58.312
En die risico's nemen snel
toe nu de zeespiegel stijgt.

00:02:58.312 --> 00:03:02.323
Wat nu nog een hoogwaterstand
is die eens in de 100 jaar

00:03:02.347 --> 00:03:06.357
voorkomt, vindt over 100
jaar ieder jaar een keer plaats.

00:03:07.826 --> 00:03:11.648
En in sommige landen,
zoals het Verenigd Koninkrijk,

00:03:11.672 --> 00:03:15.268
lijkt de toekomst nu al
werkelijkheid geworden.

00:03:15.268 --> 00:03:24.049
In de winters van 2013-14 en 2015-16 was
er sprake van een Convey-a-belt of storms

00:03:24.073 --> 00:03:32.854
battering the coasts of Britain, zoals de
weerman van de BBC het fraai verwoorde.

00:03:36.092 --> 00:03:39.475
In Nederland hebben
onze zaakjes beter op orde.

00:03:39.475 --> 00:03:47.962
We zijn het enige land ter wereld met een
nationaal zorgstelsel voor waterveiligheid.

00:03:47.962 --> 00:03:51.794
We moesten thuis
geweldig lachen toen premier

00:03:51.818 --> 00:03:55.650
Cameron in 2016
aankondigde miljoenen te willen

00:03:55.674 --> 00:03:59.080
investeren om
overstromingen, zoals in de

00:03:59.104 --> 00:04:03.194
afgelopen winters, in de
toekomst te voorkomen.

00:04:03.194 --> 00:04:05.196
Dat moesten natuurlijk
miljarden worden.

00:04:06.413 --> 00:04:13.675
Wat Engeland nodig had, was een
delta commissaris met een deltaplan.

00:04:13.675 --> 00:04:20.237
Vorig jaar bezocht ik het
zevende nationaal delta congres.

00:04:20.237 --> 00:04:24.277
De linkervoorpoot waarop
deze leerstoel staat,

00:04:24.301 --> 00:04:28.340
is de verbinding tussen
wetenschap en beleid.

00:04:28.340 --> 00:04:31.361
En vandaar was ik
die dag in Apeldoorn.

00:04:31.361 --> 00:04:35.802
Het motto van het congres
was, samen op koers.

00:04:37.527 --> 00:04:42.184
En ik hoorde de pracht
zin luiden dat we Nederland

00:04:42.208 --> 00:04:46.674
waterrobuust en
klimaatbestendig willen maken.

00:04:46.674 --> 00:04:49.977
En ik dacht, oh ja?

00:04:49.977 --> 00:04:53.780
En voor hoelang?

00:04:53.780 --> 00:04:57.846
Zelfs als we de opwarming
van de aarde vandaag weten te

00:04:57.870 --> 00:05:02.767
stoppen, blijft de zeespiegel
nog een paar duizend jaar stijgen.

00:05:05.673 --> 00:05:09.396
Ook die wetenschap probeert
zijn weg te vinden naar het beleid.

00:05:09.396 --> 00:05:14.435
Daar hebben we in
Nederland het nationaal kennis-

00:05:14.459 --> 00:05:19.183
en innovatieprogramma
Water en klimaat voor.

00:05:19.183 --> 00:05:22.845
Ik kwam daar in gesprek
met een dijkgraaf.

00:05:22.845 --> 00:05:27.829
De dijkgraaf geloofde
niet in klimaatverandering.

00:05:29.053 --> 00:05:32.365
Hij stelde dat er voor
onze kust geen versnelling

00:05:32.389 --> 00:05:35.078
van de zeespiegelstijging
was te zien.

00:05:35.078 --> 00:05:45.727
Sinds 1865 is de zeespiegel gestaag en
met slechts 20 centimeter toegenomen.

00:05:45.727 --> 00:05:47.848
Ik gaf het er uiterlijk toe.

00:05:47.848 --> 00:05:53.533
Maar wereldgemiddeld, antwoordde
ik, is die versnelling er wel degelijk?

00:05:54.872 --> 00:06:01.453
Op sommige plaatsen stijgt de zeespiegel
veel harder dan op andere plaatsen.

00:06:01.453 --> 00:06:04.194
Hij keek me ongelooflijk aan.

00:06:04.194 --> 00:06:08.235
Dat kan niet waar
zijn, wiep hij tegen.

00:06:08.235 --> 00:06:14.836
Als je middelt over golven en getijden
is de zeespiegel overal hetzelfde.

00:06:14.836 --> 00:06:18.517
En verontwaardigd liep hij weg.

00:06:18.517 --> 00:06:23.058
De dijkgraaf bezacht de
wereldzee als een afwasstijltje.

00:06:25.048 --> 00:06:30.749
Dat aflasteltje pas bij een
platte, bewegingsloze aarde.

00:06:30.749 --> 00:06:36.639
En hoewel er nog verrassend veel
mensen in de overtuiging leven dat de aarde

00:06:36.663 --> 00:06:42.552
een platte schijf is, ga ik ervan uit
dat we die stap hier kunnen overslaan.

00:06:42.552 --> 00:06:45.529
Ook bij een bonvormige
aarde kunnen we ons

00:06:45.553 --> 00:06:48.894
voorstellen dat de
zeespiegel een vlak vormt.

00:06:48.894 --> 00:06:50.574
Nu een bonvormig vlak.

00:06:52.280 --> 00:06:54.903
Alleen is de aarde geen bol.

00:06:54.903 --> 00:06:58.184
En we kunnen ingewikkeldere
geometrieën bedenken

00:06:58.208 --> 00:07:01.489
die nog beter bij de vorm
van de aarde passen.

00:07:01.489 --> 00:07:07.346
Maar de aarde kent bergen, dalen
gevuld met oceanen, lichter en zwaarder

00:07:07.370 --> 00:07:13.640
gesteente, dat inhomogenisch verdeelt
over het oppervlak en diep daaronder.

00:07:14.841 --> 00:07:20.904
In al die gevallen bepaalt de
zwaartekracht de vorm van de zeespiegel.

00:07:20.904 --> 00:07:25.315
En de zwaartekracht op aarde
varieert van plaats tot plaats,

00:07:25.339 --> 00:07:29.749
nachtelang er meer of minder
massa onder het oppervlak zit.

00:07:29.749 --> 00:07:34.740
Als je van Barcelona naar Istanbul vaart,
ga je ongeveer 100 meter naar beneden

00:07:34.764 --> 00:07:39.755
en klim je weer 100 meter omhoog ten
opzichte van het middelpunt van de aarde.

00:07:41.885 --> 00:07:46.447
als je die Himalaya
naar Duitsland verplaatst.

00:07:46.447 --> 00:07:51.076
Staat Amsterdam tientallen
meter zonder water, alleen al door

00:07:51.100 --> 00:07:55.652
de toegenomen zwaartekracht
die de zeespiegel omhoogtrekt.

00:07:55.652 --> 00:07:58.502
Met behulp van satellieten
kunnen we de vorm

00:07:58.526 --> 00:08:01.375
van de zeespiegel bij
een zee in rust bepalen.

00:08:01.375 --> 00:08:04.657
Die vorm noemen we de geoïde.

00:08:04.657 --> 00:08:08.558
En nergens is de geoïde vlak.

00:08:08.558 --> 00:08:11.500
Hij lijkt op een gerimpelde
oude aardappel.

00:08:13.965 --> 00:08:19.331
Ook valt de zeespiegel vrijwel
nergens met de geoïde samen.

00:08:19.331 --> 00:08:24.516
We hebben namelijk de invloed van
stroming en draaien nog niet verwerkt.

00:08:24.516 --> 00:08:28.921
En het effect van die twee kan
ik illustreren met een theekopje.

00:08:28.921 --> 00:08:32.965
Als je met een lepel in het
kopje roert ontstaat een wervel.

00:08:34.247 --> 00:08:40.651
De T-spiegel staat het laagst in het
midden en het hoogst aan de rand.

00:08:40.651 --> 00:08:44.173
De ronddraaiende T wordt
naar buiten geduwd door de

00:08:44.197 --> 00:08:48.496
centrifugale kracht, maar kan
niet aan het kopje ontsnappen.

00:08:48.496 --> 00:08:54.339
Er moet dus een tegenkracht bestaan
die de T even hard naar binnen duwt.

00:08:54.339 --> 00:08:58.147
Dat is het drukverschil
tussen de rand en het midden

00:08:58.171 --> 00:09:01.904
van het kopje, oftewel
het verschil in T-spiegel.

00:09:03.781 --> 00:09:06.632
Op een draaiende
aarde neemt de corioliek

00:09:06.656 --> 00:09:10.008
kracht de rol over van
de centrifugale kracht.

00:09:10.008 --> 00:09:13.252
Allebei hangen ze af
van de stroom snelheid.

00:09:13.252 --> 00:09:20.200
Als de stroming sterker wordt, moet ook het
drukverschil in de vloeistof groter worden.

00:09:20.200 --> 00:09:23.844
Dit zien we weer spiegelt in
hoogteverschillen in het zeeoppervlak.

00:09:24.973 --> 00:09:30.775
Lijnen van gelijk zeeniveau zijn
de isobaren op een weerkaart.

00:09:30.775 --> 00:09:37.058
Stroming en wind vloeien evenwijdig
aan die lijnen en waar ze dicht bij elkaar

00:09:37.082 --> 00:09:43.201
liggen is de stroming sterk, waar ze
ver uiteen staan is de stroming zwak.

00:09:43.201 --> 00:09:48.943
Een laag zeeniveau komt overeen met een lage
drukgebied en hetzelfde geldt voor hoogte.

00:09:50.690 --> 00:09:58.004
De drukverschillen ontstaan door verschillen
in temperatuur en zoutgehalte in het water,

00:09:58.028 --> 00:10:05.342
veroorzaakt door variaties in de wind en
warmte- en vochtuitwisseling met de atmosfeer.

00:10:05.342 --> 00:10:10.526
Er zijn ook verschillen tussen
corioliek kracht en centrifugal kracht.

00:10:10.526 --> 00:10:14.097
De oceaan kent hollen en
bollenwerfels, afhankelijk van

00:10:14.121 --> 00:10:17.692
de draaienrichting en het
half rond waarin we verkeeren.

00:10:19.033 --> 00:10:24.778
Een kaart van de zeespiegeltrend over
de afgelopen jaren laat zien dat op veel

00:10:24.802 --> 00:10:30.995
plaatsen de trend veel groter was dan de
wereldgemiddelde trend van 3 mm per jaar.

00:10:30.995 --> 00:10:35.516
En dat op andere plaatsen
de trend zelfs negatief was.

00:10:35.516 --> 00:10:40.045
Lokaal wordt over periodes van
minder dan een eeuw de trend vooral

00:10:40.069 --> 00:10:44.318
bepaald door schommelingen
in wind, neerslag en temperatuur.

00:10:45.608 --> 00:10:48.947
De kaart van de afgelopen
jaren is een afspiegeling

00:10:48.971 --> 00:10:52.309
van het effect van de
negatieve fase van El Niño.

00:10:52.309 --> 00:11:02.072
Een El Niño in het begin en een La
Niña aan het eind van de meetperiode.

00:11:02.072 --> 00:11:07.933
Met warm water en hoge zeespiegels
in de westelijke stille en indische oceaan.

00:11:07.933 --> 00:11:12.954
En koud water en lage zeespiegels
in de oostelijke stille oceaan.

00:11:15.044 --> 00:11:19.755
Sommige statistici geloven dat
het beste model om de zeespiegel in

00:11:19.779 --> 00:11:24.490
de toekomst te voorspellen is
om de huidige trend te extrapoleren.

00:11:24.490 --> 00:11:27.419
Toegepast op deze data
zouden we een steeds

00:11:27.443 --> 00:11:30.862
groeiende superlaniña
verwachten met op den duur

00:11:30.886 --> 00:11:34.490
zeestromingen van
tientallen kilometers per uur en

00:11:34.514 --> 00:11:38.118
tsunamis die de kusten
van de wereld vernietigen.

00:11:39.962 --> 00:11:44.724
Maar resultaten behaald in het verleden
geven geen garantie voor de toekomst.

00:11:44.724 --> 00:11:49.649
De patronen op een trenkaart
worden voornamelijk bepaald door

00:11:49.673 --> 00:11:55.009
schommelingen die om de zoveel
jaar in hun tegendeel veranderen.

00:11:55.009 --> 00:11:58.471
Wat betekent dat
nu voor Nederland?

00:11:58.471 --> 00:12:05.314
De afgelopen 20 jaar steeg de zeespiegel
voor onze kust minder dan gemiddeld.

00:12:05.314 --> 00:12:09.596
Maar in het midden van de Noord-Atlantische
Oceaan sterker dan gemiddeld.

00:12:11.701 --> 00:12:17.764
Ten westen van Ierland draait in de
oceanen een reuzachtige wervel rond.

00:12:17.764 --> 00:12:21.786
En de Noordzee zit net
op de rand van die wervel.

00:12:21.786 --> 00:12:26.922
Net als bij het teekopje
betekent dat, dat de zeespiegel

00:12:26.946 --> 00:12:32.551
in de Noordzee hoog is en in
het midden van de wervel laag.

00:12:32.551 --> 00:12:34.840
Maar de zeespiegel in
de Noordzee en die in het

00:12:34.864 --> 00:12:37.453
midden van de wervel,
wippen een beetje op en neer.

00:12:38.333 --> 00:12:44.536
na gelang de wervel langzamer
of sneller gaat draaien.

00:12:44.536 --> 00:12:48.798
En de wervel gaat sneller draaien als
het water in het midden kouder wordt.

00:12:48.798 --> 00:12:56.562
En andersom, de afgelopen 20 jaar
was de wervel relatief warm en zwak.

00:12:56.562 --> 00:13:01.144
Maar het lijkt nu om te
slaan naar koud en sterk.

00:13:01.144 --> 00:13:04.294
Ik voorspel dan ook voor
de komende 20 jaar een extra

00:13:04.318 --> 00:13:07.407
sterke zeespiegelstijging
aan de Nederlandse kust.

00:13:10.339 --> 00:13:18.883
Regionale zeespiegelverandering is de
rechter voorpoot waarop deze leerstoel staat.

00:13:18.883 --> 00:13:24.004
Samen met, en vooral door,
collega Dewy Le Baag, hebben

00:13:24.028 --> 00:13:29.148
we op het Kanemien model
voor de Europese kust opgezet.

00:13:29.148 --> 00:13:33.949
En de overeenkomsten tussen de
maandelijks gemiddelde zeespiegelvariaties

00:13:33.973 --> 00:13:37.772
in het model en in de
waarnemingen is ongelooflijk goed.

00:13:39.356 --> 00:13:46.566
Ik hoop dat we binnenkort voorspellingen
en projecties in de toekomst kunnen maken.

00:13:46.566 --> 00:13:49.537
De derde en vierde
poot van deze leerstoel

00:13:49.561 --> 00:13:53.114
hebben met de ijskap
van de Antarctica te maken.

00:13:53.114 --> 00:13:57.620
Maar ik kan de derde poot pas uitleggen als
ik iets van de vierde poot heb laten zien.

00:13:59.930 --> 00:14:03.074
Ik begin met de
temperatuurspiraal die door Ed

00:14:03.098 --> 00:14:06.873
Hawkins van de Universiteit
van Reading is ontworpen.

00:14:06.873 --> 00:14:11.882
Het laat per maand de
temperatuurafwijking zien ten

00:14:11.906 --> 00:14:17.818
opzichte van het gemiddelde
over de periode 1850 tot 1900.

00:14:17.818 --> 00:14:24.081
Vorig jaar zijn we de
1,4 graden gepasseerd.

00:14:24.081 --> 00:14:28.703
Hetgeen de afspraken van het klimaatakkoord
van Parijs in een zekere context plaatst.

00:14:29.791 --> 00:14:35.060
Uit geologische waarnemingen blijkt
dat het verband tussen zeespiegel en

00:14:35.084 --> 00:14:38.260
temperatuurstijging
voor een klimaat dat op

00:14:38.284 --> 00:14:41.915
het huid gelijkt ongeveer
6 meter per graad is.

00:14:41.915 --> 00:14:49.378
We hebben al 1,4 graad te pakken
en pas 30 centimeter zeespiegelstijging.

00:14:49.378 --> 00:14:52.139
Hoe zit dat?

00:14:52.139 --> 00:14:54.896
De zeespiegelstijging van
de afgelopen jaren komt

00:14:54.920 --> 00:14:57.561
voornamelijk door
uitzetting van warmer water

00:14:58.533 --> 00:15:01.934
en smelten van kleine gletsjes.

00:15:01.934 --> 00:15:06.744
De extra meters die nog
in het vat zitten komen

00:15:06.768 --> 00:15:11.578
van de ijskappen en die
reageren met vertraging.

00:15:11.578 --> 00:15:17.400
Tot voor kort dachten we dat de reactietijd
van een ijskap meer dan 1000 jaar was.

00:15:18.575 --> 00:15:22.138
Maar de ijskappen blijken
veel sneller te reageren.

00:15:22.138 --> 00:15:29.389
Op veel plaatsen worden de ijskappen
omringd door ice shelves, drijvende

00:15:29.413 --> 00:15:35.948
ijsplaten die de ijskap stutten,
zoals teunberen en kathedraal.

00:15:35.948 --> 00:15:44.895
Bij de overgang tussen ijskap en ijsplaat
staat het landijs in contact met zeewater.

00:15:44.895 --> 00:15:47.257
En water glijdt warmte
veel beter dan lucht.

00:15:48.475 --> 00:15:55.221
Smelt van onderaf is voor
Antarctica de grootste bedreiging.

00:15:55.221 --> 00:16:01.424
Maar waar komt dat warme water,
waarbij min één graad Celsius nog

00:16:01.448 --> 00:16:07.651
als warm geld vergeleken bij
smeltwater van ijs, eigenlijk vandaan?

00:16:07.651 --> 00:16:11.935
En hiermee kom ik bij de
linkerachterpoot van deze leers toe.

00:16:11.935 --> 00:16:14.097
Dat warme water
komt uit het noorden.

00:16:15.143 --> 00:16:21.588
Maar hoe het onder de drijvende
ijsplaten terecht komt, is een raadsel.

00:16:21.588 --> 00:16:25.369
De stroming valt namelijk
leiden van constant

00:16:25.393 --> 00:16:29.174
c-niveau en draait dus
rondjes om Antarctica.

00:16:29.174 --> 00:16:33.598
Dat warme water moet
loodrecht op de gemiddelde

00:16:33.622 --> 00:16:37.661
stroming naar Antarctica
worden gebracht.

00:16:37.661 --> 00:16:42.084
Hoe gaat dat in zijn werk?

00:16:42.084 --> 00:16:44.386
De wind pompt dat warme water

00:16:45.612 --> 00:16:49.962
als onderstroom van de warme
golsstroom naar de zuidelijke

00:16:49.986 --> 00:16:54.335
oceaan gebracht, op zo'n 1000
kilometer van de kust omhoog.

00:16:54.335 --> 00:17:00.077
Maar het meeste water wordt dan door
de windweer naar het noorden gedreven.

00:17:00.077 --> 00:17:03.266
Er zijn veel mechanismen
bedacht om te verklaren

00:17:03.290 --> 00:17:06.479
hoe een deel van dat
water bij de ijskap komt.

00:17:06.479 --> 00:17:10.460
Maar in onze klimaatmodellen
werken die processen niet.

00:17:11.798 --> 00:17:18.082
Er vormt zich een warmtefront, precies
op de continentale helling van Antarctica.

00:17:18.082 --> 00:17:21.144
En het warme water blijft
netjes achter het front zitten.

00:17:21.144 --> 00:17:28.225
Een belangrijk proces dat klimaatmodellen
niet kunnen reproduceren, is de vorming van

00:17:28.249 --> 00:17:32.369
werpeltjes, van zo'n 1
tot 10 kilometer doorsnee,

00:17:32.393 --> 00:17:36.513
die het warme water over
het front heen mengen.

00:17:37.999 --> 00:17:45.280
Met een model van het Antarctic Slope
Front, tien maal zo fijnmasig als het meest

00:17:45.304 --> 00:17:53.133
fijnmasige klimaatmodel, simuleren we wervels
die warm en koud water doorheen mengen.

00:17:53.133 --> 00:17:55.715
Maar het blijkt niet genoeg.

00:17:55.715 --> 00:17:57.977
Ook andere processen
moeten hun rol spelen.

00:17:59.762 --> 00:18:04.114
Katabatische winden die zich
van de ijskap omlaag storten en

00:18:04.138 --> 00:18:08.490
een noord-zuidstroming teweeg
kunnen brengen in de oceaan.

00:18:08.490 --> 00:18:12.894
Niet goed opgelost
in klimaatmodellen.

00:18:12.894 --> 00:18:18.880
Menging door getijden, niet eens
meegenomen in klimaatmodellen.

00:18:18.880 --> 00:18:24.165
Diepe canyons in de zeebodem die het warme
water onder het front door kunnen leiden.

00:18:25.297 --> 00:18:29.297
Die canyons zitten overal,
maar omdat de zeebodem

00:18:29.321 --> 00:18:32.902
onder de drijvende
ijsplaten nauwelijks in

00:18:32.926 --> 00:18:37.094
kaart kan worden gebracht,
zijn ze op die plaatsen

00:18:37.118 --> 00:18:41.201
niet aanwezig in onze
database van de zeebodem.

00:18:41.201 --> 00:18:48.282
Ook zijn we geïnteresseerd in temperatuurschommelingen
in het water vlakbij de ijskap.

00:18:48.282 --> 00:18:52.183
Is dat water nu zo warm
door het broeikas-effect?

00:18:52.183 --> 00:18:54.824
Of is er ook sprake
van natuurlijke variaties?

00:18:56.727 --> 00:19:02.770
Veel modellen laten een 50 tot 100
jaar durende schommeling zien tussen

00:19:02.794 --> 00:19:08.836
zeewaartentemperatuur rond Antarctica
en in de Noord-Atlantische Oceaan.

00:19:08.836 --> 00:19:12.477
In het Oceaanmodel van de
Universiteit Utrecht wordt die

00:19:12.501 --> 00:19:16.541
schommeling gestuurd door
processen in de Zuidelijke Oceaan.

00:19:16.541 --> 00:19:18.743
Daar vindt de afzet
voor de schommel plaats.

00:19:19.755 --> 00:19:25.564
Maar in het KNMI klimaatmodel wordt
die schommeling gestuurd door processen

00:19:25.588 --> 00:19:31.239
in de Noord-Atlantische Oceaan en
vindt de afzet plaats in het noorden.

00:19:31.239 --> 00:19:35.348
Die schommelingen gaan zo
langzaam dat de waarnemingen nog

00:19:35.372 --> 00:19:39.842
geen uitslijfsel kunnen geven
over waar de afzet plaatsvindt.

00:19:42.753 --> 00:19:49.325
De schommeling in temperatuur
van het water vlakbij de kust, dat in

00:19:49.349 --> 00:19:55.921
direct contact staat met de ijskappen,
is ongeveer een tiende graad.

00:19:55.921 --> 00:19:56.481
Een tiende.

00:19:57.434 --> 00:20:01.035
Dat lijkt op het
eerste gezicht niets.

00:20:01.035 --> 00:20:08.433
Maar één tiende graad verschil in
zeewatertemperatuur in de diepe

00:20:08.457 --> 00:20:16.781
zuidelijke oceaan kan het aangezicht
van de wereld compleet veranderen.

00:20:16.781 --> 00:20:22.143
De rechterachterpoot van de leerstoel is de
instabiliteit van de Antarktische ijskap.

00:20:24.491 --> 00:20:30.194
Als je de Himalaya naar Duitsland
verplaatst, komt alleen al door de

00:20:30.218 --> 00:20:36.518
veranderde zwartekracht Amsterdam
tientallen meter zonder water te staan.

00:20:36.518 --> 00:20:43.215
Als we nu in ons gedachte experiment
die berg van steen in ijs veranderen,

00:20:43.239 --> 00:20:49.385
dat langzaam begint te smelten,
dan valt Amsterdam langzaam droog.

00:20:50.644 --> 00:20:56.735
doordat de zwartekracht de plekken afneemt
en de GOI er naar beneden zakt, terwijl de

00:20:56.759 --> 00:21:02.850
zeespiegel in de rest van de wereld moet
stijgen door al het smeltwater dat erbij komt.

00:21:02.850 --> 00:21:11.794
Het omslagpunt tussen zakken en
stijgen zit op zo'n 2500 kilometer afstand.

00:21:11.794 --> 00:21:15.235
Om die reden hebben wij
in Nederland van het smelten

00:21:15.259 --> 00:21:18.497
van de Groenlandse
ijskap niet veel te duchten.

00:21:19.551 --> 00:21:24.993
Maar van de
Antarctica des te meer.

00:21:24.993 --> 00:21:28.563
Vorig jaar werd de
wetenschappelijke wereld opgeschrikt...

00:21:28.587 --> 00:21:31.969
...door een Amerikaanse
studie met een ijskapmodel...

00:21:31.993 --> 00:21:35.250
...waarin twee nieuwe
processen werden meegenomen...

00:21:35.274 --> 00:21:38.339
...die tot dan toe over
het hoofd waren gezien.

00:21:38.339 --> 00:21:42.619
En waardoor de tempo van de
zeespiegelstijging... ...komt toenemen

00:21:42.643 --> 00:21:46.923
tot zes centimeter per jaar... ...in
het begin van de volgende eeuw.

00:21:48.846 --> 00:21:53.330
De Waddenzee verdwijnt
al als de zeespiegelstijging

00:21:53.354 --> 00:21:57.209
harder gaat dan 1 à
2 centimeter per jaar.

00:21:57.209 --> 00:22:03.230
In dit scenario al in de
tweede helft van deze eeuw.

00:22:03.230 --> 00:22:07.312
Wat zijn die nieuwe processen?

00:22:07.312 --> 00:22:12.894
Ik begin met een proces dat alle eiskappen
tegenwoordig kunnen simuleren, maar

00:22:12.918 --> 00:22:18.355
waar we in het laatste IPCC rapport
nog geen rekening mee hebben gehouden.

00:22:19.812 --> 00:22:26.635
Marine Ice Sheet
Instability, MISI.

00:22:26.635 --> 00:22:36.059
Als het zeewater onder de drijvende ijsplaten
warmer wordt, smelt er ook meer landijs.

00:22:36.059 --> 00:22:41.270
Het punt waar drijveis de
grond raakt en landijs wordt,

00:22:41.294 --> 00:22:46.504
de zogenaamde grounding
line beweegt dan land in water.

00:22:49.295 --> 00:22:54.269
op plaatsen waar de bodem
omlaag helpt neemt dan de

00:22:54.293 --> 00:23:00.064
hoeveelheid ijs boven de
grounding line in dat geval toe.

00:23:00.064 --> 00:23:05.228
En met name op
Westland-Artica is dat het geval.

00:23:05.228 --> 00:23:10.955
Nu blijkt de uitstroom van
landijs naar drijfeis even

00:23:10.979 --> 00:23:17.478
redig met de dikte van de
ijslaag boven de grounding line.

00:23:17.478 --> 00:23:18.599
Dus als de bodem

00:23:19.812 --> 00:23:26.029
omlaag geld en de grounding line landen
inwaarts begint te schuiven, neemt de

00:23:26.053 --> 00:23:32.270
uitstroom van landeis naar drijfeis toe,
waardoor het landeis nog meer massa

00:23:32.294 --> 00:23:38.305
verliest, waardoor de grounding line
nog verder landen inwaarts opschuift,

00:23:38.329 --> 00:23:44.752
waardoor de uitstroom van landeis naar
drijfeis nog meer toeneemt enzovoorts.

00:23:47.430 --> 00:23:51.686
Dit zichzelf versterkend
proces wordt in gang gezet als

00:23:51.710 --> 00:23:56.440
een zogenaamd tipping point
of kantelpunt wordt gepasseerd.

00:23:56.440 --> 00:24:00.403
Recentelijk is bewezen
dat dit gaande is bij de Pine

00:24:00.427 --> 00:24:04.389
Island Glacier in de Amundsen
Zeebeheer Antarctica.

00:24:04.389 --> 00:24:06.612
En waarschijnlijk op nog
een paar plekken meer.

00:24:08.450 --> 00:24:13.389
Het proces is alleen bijzonder
moeilijk aan te tonen, maar met

00:24:13.413 --> 00:24:18.758
boringen dwars door de ijsplaat
tot in de zeebodem is het gelukt.

00:24:18.758 --> 00:24:25.253
Men concludeerde dat een El Nino het
proces in gang had gezet en dat het proces

00:24:25.277 --> 00:24:32.189
gewoon doorging nadat het zeewater weer
was afgekoeld toen de El Nino voorbij was.

00:24:32.189 --> 00:24:36.652
U heeft die variatie van een tiende
graad nog steeds in gedachten.

00:24:38.757 --> 00:24:46.244
De plaat bleek 500 meter dik,
maar 20 meter per jaar te verliezen.

00:24:46.244 --> 00:24:52.469
De steunberen van de
Antarktische ijskap brokkelen af.

00:24:52.469 --> 00:24:58.583
De twee meest noordelijk gelegen
ijsplaten, Lassen A en Lassen B, iets

00:24:58.607 --> 00:25:04.720
ten oosten van het Antarktisch
Schiereiland, zijn inmiddels ingestort.

00:25:06.403 --> 00:25:11.018
Na het verdwijnen van die
ijsplaat nam de uitstroom

00:25:11.042 --> 00:25:15.286
van landijs naar zee
toe met een factor vijf.

00:25:15.286 --> 00:25:21.591
Het uiteenvallen van een drijvende ijsplaat
wordt veroorzaakt doordat warme lucht

00:25:21.615 --> 00:25:25.151
smeltmeren en scheuren
achterlaat, waardoor

00:25:25.175 --> 00:25:28.710
het water omlaag
sijpelt en het ijs erodeert.

00:25:28.710 --> 00:25:32.911
De technische term
hiervoor is hydro-fracturing.

00:25:32.911 --> 00:25:35.912
En hoe warmer het wordt,
des te vaker dit voorkomt.

00:25:37.128 --> 00:25:43.408
Twee Amerikanen, de Comto en
Pollard, voegden dit proces toe aan

00:25:43.432 --> 00:25:49.613
hun ijskapmodel en de afbraak
van Antarctica versnelde enorm.

00:25:49.613 --> 00:25:55.743
Andere wetenschappers hebben tegengeworpen
dat dit proces op de meer zuidelijk gelegen

00:25:55.767 --> 00:25:59.000
ijsplaten deze eeuw niet
zou voorkomen omdat

00:25:59.024 --> 00:26:02.258
het daar te koud is
en voorlopig nog blijft.

00:26:02.258 --> 00:26:06.100
Maar satellietbeelden
bewijzen het tegendeel.

00:26:06.894 --> 00:26:10.035
Smeltmeren worden
overal aangetroffen.

00:26:10.035 --> 00:26:15.636
Zelfs op oost-Antarctica, waar
niemand dacht dat ze zouden zitten.

00:26:15.636 --> 00:26:19.627
Vorige week verscheen een
artikel waarin geschat werd dat

00:26:19.651 --> 00:26:23.641
er op de ijsplaat en aan de
rand van de ijskap meer dan

00:26:23.665 --> 00:26:27.657
duizend maal zoveel smeltwater
aanwezig is, als berekend

00:26:27.681 --> 00:26:31.599
door het beste regionale
klimaatmodel van Antarctica.

00:26:31.599 --> 00:26:33.880
De onderschatting in
het model begrijpen we.

00:26:35.212 --> 00:26:38.834
Maar de facto
waarmee is gigantisch.

00:26:38.834 --> 00:26:44.138
Wat is er aan de hand?

00:26:44.138 --> 00:26:47.921
Ook zien we op diverse plekken
nieuwe scheuren ontstaan.

00:26:47.921 --> 00:26:53.473
Op Larsensee ontwikkelt zich op dit
moment een honderden kilometers lange

00:26:53.497 --> 00:26:59.048
en honderden meters brede scheur
die de plaat in tweeën dreigt te breken.

00:27:00.433 --> 00:27:02.774
De plaats scheurt
steeds verder uit.

00:27:02.774 --> 00:27:06.723
En gisteren werd bekend
dat de voorkant van de

00:27:06.747 --> 00:27:10.696
scheur nog maar 13
kilometer van de kust zit.

00:27:10.696 --> 00:27:15.015
Er is inmiddels een waarschuwing
uitgegaan naar alle schepen in

00:27:15.039 --> 00:27:19.358
de buurt dat binnen een paar
weken een enorme ijsplaat afbreekt.

00:27:19.358 --> 00:27:22.879
Met enorme volgolven tot gevolg.

00:27:22.879 --> 00:27:28.220
Of dit de voorbode is van het volledig
uiteenvallen van Lassenzee is nog onduidelijk.

00:27:29.580 --> 00:27:33.101
Maar het ziet er niet goed uit.

00:27:33.101 --> 00:27:37.521
Ook blijken de ijsplaten vanaf
de onderkant te scheuren.

00:27:37.521 --> 00:27:43.002
Deze basale kloven zijn
soms honderden meters diep.

00:27:43.002 --> 00:27:50.864
Een proces dat in dit Amerikaanse
ijskapmodel niet eens werd meegenomen.

00:27:50.864 --> 00:27:58.985
Een tweede controversiële proces in het
nieuwe model is Icecliff Instability, ICI.

00:28:01.072 --> 00:28:06.836
Boven de grounding line gaat
landijs over in een drijvende ijsplaat.

00:28:06.836 --> 00:28:13.240
Maar wanneer die ijsplaat opreekt
ontstaat boven de grounding line een klif.

00:28:13.240 --> 00:28:19.365
En een te hoge klif bezwijkt
onder zijn eigen gewicht.

00:28:19.365 --> 00:28:24.448
Op land zijn aardverschuivingen
bij kliffen universeel.

00:28:24.448 --> 00:28:29.932
De equivalente ijsverschuiving gaat
gepaard met veel grotere brokken.

00:28:30.772 --> 00:28:34.676
Maar het proces is
hetzelfde en is op een paar

00:28:34.700 --> 00:28:38.516
plaatsen op de grote
ijskappen waargenomen.

00:28:38.516 --> 00:28:45.179
De kritische hoogte voor ICI bedraagt
zo'n 80 meter boven de zeespiegel.

00:28:45.179 --> 00:28:51.282
De Conto en Pollert hebben geschat
hoe snel dit proces een ijskap afbreekt.

00:28:51.282 --> 00:28:56.605
En als je dat proces ook meeneemt,
breekt pas écht de hel los in hun model.

00:28:58.898 --> 00:29:02.328
Veel wetenschappers
vinden dat er nog onvoldoende

00:29:02.352 --> 00:29:05.280
over ICI bekend is
om het te modelleren.

00:29:05.280 --> 00:29:08.421
En dat de twee heren
uit waren op sensatie.

00:29:08.421 --> 00:29:13.702
Een publicatie in
het tijdschrift Nature.

00:29:13.702 --> 00:29:15.763
Ongetwijfeld waar.

00:29:15.763 --> 00:29:20.903
Maar de Amerikanen werpen tegen dat hun
schatting nog aan de conservatieve kant is

00:29:20.927 --> 00:29:26.066
en dat zonder dit proces de geologische
zeespiegelvariaties niet worden nagebootst.

00:29:27.728 --> 00:29:32.712
Het laatste woord
hierover is nog niet gezegd.

00:29:32.712 --> 00:29:38.864
De nieuwe projecties van de
zeespiegelstijging voor eind 2100 bedragen

00:29:38.888 --> 00:29:44.862
ruim 1 meter, alleen al door
Antarctica, en zelfs 6 meter in 2200.

00:29:44.862 --> 00:29:49.024
Het gaat om een worst
case scenario, waarbij

00:29:49.048 --> 00:29:53.889
CO2-emissies niet worden
teruggebracht voor 2200.

00:29:53.889 --> 00:29:54.209
Maar toch.

00:29:57.653 --> 00:30:04.875
En voor Nederland komt er nog eens
20% bij vanwege het gravitateffect.

00:30:04.875 --> 00:30:08.252
Als je de andere processen
ook in rekening brengt,

00:30:08.276 --> 00:30:11.653
is de waarschijnlijkheidsverdeling
voor de totale

00:30:11.677 --> 00:30:15.914
zeespiegelstijging volgens het
IPCC scenario en het worst-case

00:30:15.938 --> 00:30:19.758
scenario van de continent
Pollard totaal verschillend.

00:30:21.505 --> 00:30:26.114
Ze zijn allebei binnen de grenzen
van hun eigen aannames scheldig.

00:30:26.114 --> 00:30:29.941
Maar tegelijkertijd
sluiten ze elkaar uit.

00:30:29.941 --> 00:30:32.546
En hoe die twee met elkaar te
verbinden weet nog niemand.

00:30:36.891 --> 00:30:42.977
In een policy hackathon, waarbij een
groep medewerkers een beleidsvraagstuk

00:30:43.001 --> 00:30:47.934
probeert te kraken, doordachten
ruim 20 medewerkers van het

00:30:47.958 --> 00:30:53.468
instituut Deltares de gevolgen
van extreme zeespiegelstijging en de

00:30:53.492 --> 00:30:59.001
mogelijke maatregelen om die
gevolgen te beperken voor Nederland.

00:30:59.721 --> 00:31:06.104
En ze bevestigden het beeld van de
Rijkswaterstaat-ingenieurs dat er geen fundamentele

00:31:06.128 --> 00:31:12.510
technische belemmeringen zijn die ook dan
een adequate kustverdediging in de weg staan.

00:31:14.762 --> 00:31:18.686
Maar er hangt wel
een prijskaartje aan.

00:31:18.686 --> 00:31:21.068
Zo'n 500 miljard.

00:31:21.068 --> 00:31:27.655
En de daarbij horende maatregelen zullen
van Nederland een totaal ander land maken.

00:31:27.655 --> 00:31:30.678
Duinen en stranden
migreren land inwaard.

00:31:31.931 --> 00:31:34.703
De opwaartse druk op
grondwater begint de

00:31:34.727 --> 00:31:38.194
deklaag waarop we wonen
en werken open te basten.

00:31:38.194 --> 00:31:40.755
Grondwater verzout.

00:31:40.755 --> 00:31:44.867
Het wegsvallen van
hoogteverschil tussen lobid en zee

00:31:44.891 --> 00:31:49.399
noodzaakt enorme pompen
om het Rijnwater weg te krijgen.

00:31:50.892 --> 00:31:57.153
De rivierafvoer moet via de IJssel en door
de Gelderse Vallei naar het IJsselmeer.

00:31:57.153 --> 00:32:02.215
Hogere dijken worden evenredig
breder en kwadratisch duurder.

00:32:02.215 --> 00:32:06.496
Havens en
landbouwgrond verdwijnen.

00:32:06.496 --> 00:32:11.835
En met het huidige tempo van dijkvervanging
moeten we 125 jaar vooruitdenken en

00:32:11.859 --> 00:32:17.198
nu al rekening houden met de zeespiegelstijging
van halverwege de volgende eeuw.

00:32:20.186 --> 00:32:24.869
Als we dat alles voor lief
nemen, blijven er drie opties over.

00:32:24.869 --> 00:32:30.513
Een onmuurd fort Nederland,
met enorme pompen.

00:32:30.513 --> 00:32:35.576
Of extreem diepe rivieren
met steeds hogere dijken.

00:32:35.576 --> 00:32:44.042
Of de laageledige gebieden onder laten
lopen, met een paar steden op terpen.

00:32:44.042 --> 00:32:45.923
Het lijkt science fiction.

00:32:47.241 --> 00:32:54.564
Maar de discussie waar Nederland naartoe
moet, moet eigenlijk vandaag al beginnen.

00:32:54.564 --> 00:32:58.726
Met Bangladesh, Suriname
en Guyane horen we bij de

00:32:58.750 --> 00:33:02.911
vier landen waarvan de
bevolking, als we de omslag

00:33:02.935 --> 00:33:06.759
naar duurzame energie
in 2100 maken, voor meer

00:33:06.783 --> 00:33:11.032
dan 75 procent onder de
zeespiegel komt te wonen.

00:33:12.377 --> 00:33:19.402
En niet alleen de Randstad, maar zo'n
30 megasteden met meer dan 10 miljoen

00:33:19.426 --> 00:33:26.261
inwoners... ...zullen zonder enorm
dure maatregelen onbewoombaar raken.

00:33:26.261 --> 00:33:31.443
En de meeste van die
megasteden liggen in arme landen.

00:33:31.443 --> 00:33:35.631
De vraag voor de wetenschap
is hoe snel en hoeveel

00:33:35.655 --> 00:33:39.585
neemt het risico op
dit soort scenario's toe.

00:33:42.537 --> 00:33:48.198
Maar toen ik laatste collega
voorstelde de processen van de conto en

00:33:48.222 --> 00:33:53.882
pollert in onze eigen eiskapmodellen
te onderzoeken was de reactie.

00:33:53.882 --> 00:34:01.846
Ik heb nu geen zin om Antarktische
Ramspoed scenario's te testen.

00:34:01.846 --> 00:34:04.848
Was ik een onheilsprofeet?

00:34:04.848 --> 00:34:07.909
Iemand die zwelgt in
Ramspoed en ellende?

00:34:09.715 --> 00:34:17.200
Staat de rechterachterpoot
van deze leerstoel op drijfeis?

00:34:17.200 --> 00:34:23.482
In een interview naar aanleiding van
zijn Bijbel voor ongelovigen, zei auteur

00:34:23.506 --> 00:34:29.788
Guuskuijer dat profeten het ergste
slag mensen is dat in de Bijbel voorkomt.

00:34:31.640 --> 00:34:36.591
profeten menen de waarheid in
pacht te hebben en sluiten anderen op

00:34:36.615 --> 00:34:41.565
of brengen ze ter dood als ze
zich niet naar die waarheid voegen.

00:34:41.565 --> 00:34:46.485
De echte helden van de Bijbel
zijn mensen die de waarheid

00:34:46.509 --> 00:34:51.429
niet in pacht menen te hebben,
maar die de waarheid zoeken.

00:34:51.429 --> 00:34:54.251
Wetenschappers dus.

00:34:54.251 --> 00:34:58.933
Ik voelde me gerustgesteld,
maar toch bleef er iets knagen.

00:35:00.252 --> 00:35:04.394
Oude profeten hoorden
de stem van God.

00:35:04.394 --> 00:35:10.257
Nieuwe profeten misschien
wel de stem van het water.

00:35:10.257 --> 00:35:15.060
Iedereen kent het liedje
toen Jonah in de walvis zat.

00:35:15.060 --> 00:35:19.939
Waarbij je iemand bij de linkervoorpoot,
de rechtervoorpoot, de linker- en

00:35:19.963 --> 00:35:25.645
rechterachterpoot vastpakt, een paar keer
heen en weer slingert en huppatee loslaat.

00:35:28.387 --> 00:35:32.610
Jonah is mijn lievelingsprofeet.

00:35:32.610 --> 00:35:38.694
En hij past niet in de categorie
die Guuskuijer voor afschuwt.

00:35:38.694 --> 00:35:42.376
Jonah kwam uit
Nineveh, een stad in de

00:35:42.400 --> 00:35:47.379
laaggelegen delta tussen
de Uifraat en de Tigris.

00:35:47.379 --> 00:35:51.562
En hij beklede daar een
leerstoel klimadinamica.

00:35:53.659 --> 00:36:00.484
Met zijn scenario's voor zeespiegelstijging
werd hij door iedereen uitgelachen.

00:36:00.484 --> 00:36:03.305
Maar Jonah liet zich
daardoor niet ontmoedigen.

00:36:03.305 --> 00:36:07.108
Human interest
was niet zijn ding.

00:36:07.108 --> 00:36:11.071
Iedere dag zocht
hij de waarheid.

00:36:11.071 --> 00:36:16.494
En in die hoedanigheid
sprak hij met God.

00:36:16.494 --> 00:36:20.477
Maar op een kwade
dag draai je de rollen om.

00:36:20.477 --> 00:36:22.358
God wil opeens Jonah spreken.

00:36:24.382 --> 00:36:28.244
Hij is teleurgesteld in de mens.

00:36:28.244 --> 00:36:31.426
En in die van Nineveh
nog het meest.

00:36:31.426 --> 00:36:38.651
Als straf voor de zonde is God van plan de
stad met een zonvloed onder water te zetten.

00:36:38.651 --> 00:36:47.176
Jona krijgt veertig dagen om de ramp
af te wenden en de mensen te bekeeren.

00:36:47.176 --> 00:36:51.859
Dat heeft geen enkele
zin, sputtet hij tegen.

00:36:51.859 --> 00:36:54.020
Ik word toch door
niemand serieus genomen.

00:36:56.862 --> 00:37:01.005
Je doet je best
maar, antwoordt God.

00:37:01.005 --> 00:37:05.648
En met tegenzin begint
Jonah aan een openbare oratie.

00:37:05.648 --> 00:37:09.570
En daarna trekt hij met zijn
powerpoint van zaal tot zaal.

00:37:09.570 --> 00:37:15.474
Maar overal wordt
hij weggehoond.

00:37:15.474 --> 00:37:19.917
Op de veertigste dag installeert
hij zich op de Utrechtse Heuvelrug.

00:37:19.917 --> 00:37:24.420
Van waar hij een goed
uitzicht heeft op de delta.

00:37:24.420 --> 00:37:25.881
Hij gaat er eens
lekker voor zitten.

00:37:26.705 --> 00:37:34.827
Want ook Jonah weet een fijne
rampenfilm op zijn tijd te waarderen.

00:37:34.827 --> 00:37:38.168
Maar bij Zonsondergang is
er nog steeds niets gebeurd.

00:37:38.168 --> 00:37:41.750
En frontwaardig toetst
hij het bekende nummer in.

00:37:41.750 --> 00:37:45.011
Je hebt me volledig
voor schut gezet, brist hij.

00:37:45.011 --> 00:37:48.652
Zeven meter zeespiegelstijging
had je mij beloofd.

00:37:48.652 --> 00:37:54.193
En ik heb er nog geen
centimeter van gezien.

00:37:54.193 --> 00:37:56.214
De mens hebben zich bekeerd.

00:37:57.308 --> 00:37:59.230
Antwoordt God.

00:37:59.230 --> 00:38:02.993
Ze hebben in Parijs een
akkoord ondertekend.

00:38:02.993 --> 00:38:07.816
Een intensieverklaring
om de wereldgemiddelde

00:38:07.840 --> 00:38:13.761
temperatuurstijging tot
anderhalve graad te beperken.

00:38:13.761 --> 00:38:15.903
En dat geloof jij.

00:38:15.903 --> 00:38:18.124
We zitten al op 1.4.

00:38:18.124 --> 00:38:21.447
Hoe denk je dat
ze dat gaan doen?

00:38:21.447 --> 00:38:22.508
Vraagt Jonah ongeloof.

00:38:24.994 --> 00:38:28.615
Dat wordt nog
uitgezocht, zegt God.

00:38:28.615 --> 00:38:31.696
Maar de eerste stap is gezet.

00:38:31.696 --> 00:38:41.999
Jaja, de weg naar de hel is geplaveid
met goede voornemens, werpt Jonah tegen.

00:38:41.999 --> 00:38:46.240
Daar weet ik alles
van, antwoordt God.

00:38:46.240 --> 00:38:53.362
Maar de mensen van Nineveh
verdienen een tweede kans.

00:38:53.362 --> 00:38:54.262
Jonah is woedend.

00:38:55.207 --> 00:38:59.704
Onmiddellijk toetst hij het nummer
in van het National Oceanography

00:38:59.728 --> 00:39:04.156
Centre... met de vraag of ze
daar nog een leerstoel over hebben.

00:39:04.156 --> 00:39:06.618
Dat blijkt het geval.

00:39:06.618 --> 00:39:11.723
En de volgende dag gaat
die scheep naar Southampton.

00:39:11.723 --> 00:39:18.610
Die nacht steekt de storm op die
eens in de 10.000 jaar de dijken breekt.

00:39:20.212 --> 00:39:23.334
Maar midden in de nacht
verlegt de storm zijn koers.

00:39:23.334 --> 00:39:26.237
Jona wordt door
de kapitein gewekt.

00:39:26.237 --> 00:39:32.101
Ik heb nog nooit zo'n zee gezien en
jij bent oceanograaf, zegt de kapitein.

00:39:32.101 --> 00:39:36.784
Vertel me hoe ik hier weg kom.

00:39:36.784 --> 00:39:39.446
Jona schudt zijn hoofd.

00:39:39.446 --> 00:39:42.749
Dit is de perfecte
storm, antwoordt hij.

00:39:43.854 --> 00:39:46.015
Er is geen uitweg.

00:39:46.015 --> 00:39:49.656
Je hebt gewoon pech dat je
mij aan boord genomen hebt.

00:39:49.656 --> 00:39:54.498
Want deze storm
heeft het op mij gemunt.

00:39:54.498 --> 00:39:57.142
Een paar matrozen
die het gesprek hebben

00:39:57.166 --> 00:40:00.900
afgeluisterd, menen dat er
wel degelijk een uitweg is.

00:40:00.900 --> 00:40:04.642
De eerste pakt Jona
bij de linkervoorpoot.

00:40:04.642 --> 00:40:07.803
De tweede bij de
rechtervoorpoot.

00:40:07.803 --> 00:40:09.184
Enzovoort.

00:40:09.184 --> 00:40:10.464
Jona gaat over boord.

00:40:13.405 --> 00:40:19.497
of het nu komt door de storm die
eens in de tienduizend jaar optreedt,

00:40:19.521 --> 00:40:25.613
of door de opwarming van de aarde,
of dat het een vooropgezet plan was.

00:40:25.613 --> 00:40:30.252
Maar een walvis op weg naar de
Poolzee neemt tussen de Orkneys

00:40:30.276 --> 00:40:34.839
en de Shetlands de verkeerde
afslag en zwemt de Noordzee in

00:40:36.274 --> 00:40:42.248
Nadat Jonah overboord is
gejonast, belandt hij in de bek van

00:40:42.272 --> 00:40:48.246
de planktoneter die hem
liefdevol terugbrengt naar de kust.

00:40:48.246 --> 00:40:53.650
Zoals ik je had gezegd,
spreekt de walvis tegen

00:40:53.674 --> 00:40:59.077
hem, krijgt iedereen
bij mij een tweede kans.

00:41:02.367 --> 00:41:07.650
Een jaar geleden installeerden we in
Southampton een ijskapmodel van Antarctica.

00:41:07.650 --> 00:41:15.815
Dat model wordt aangedreven door atmosferische
velden van het hier bekende model RACMO.

00:41:15.815 --> 00:41:18.996
Bijna een miljoen getallen.

00:41:18.996 --> 00:41:22.799
Maar voor de oceaan was er
slechts één parameter beschikbaar.

00:41:22.799 --> 00:41:28.762
Een constante zeewatertemperatuur,
uniform voor het hele continent.

00:41:30.898 --> 00:41:32.839
Dat moet beter kunnen, dacht ik.

00:41:32.839 --> 00:41:37.035
En ik vroeg mijn programmeur,
Jeff Blundell, om die parameter

00:41:37.059 --> 00:41:41.254
tijd en plaats afhankelijk te
maken, zodat de afstudeerstudent

00:41:41.278 --> 00:41:45.231
kon onderzoeken wat er gebeurt
als het zeewater opwarmt en

00:41:45.255 --> 00:41:49.625
wat als de zeewatertemperatuur
ook van jaar tot jaar varieert.

00:41:49.625 --> 00:41:55.607
Het bleek alleen maanden werk voor studenten
programmeur om de modelcode te veranderen.

00:41:55.607 --> 00:41:56.628
Tijd dus voor plan B.

00:41:58.767 --> 00:42:05.116
We hielden T-oceaan constant,
maar liet in elke nieuwe runde

00:42:05.140 --> 00:42:12.136
zeewatertemperatuur met, u
raadt het al, 1 tiende graad stijgen.

00:42:12.136 --> 00:42:17.549
Met een temperatuur van min 1.7
onder de drijvende ijsplaten en de

00:42:17.573 --> 00:42:24.405
RACMO-atmosfeer van vandaag, wordt de
Antarktische ijskap van nu goed nagebootst.

00:42:26.374 --> 00:42:33.000
Als je die oceanteparatuur min 1.6
maakt, krijg je vrijwel dezelfde ijskap.

00:42:33.000 --> 00:42:37.644
En ook bij min 1.5 is er
nog niets aan de hand.

00:42:37.644 --> 00:42:43.225
Maar bij min 1.4 hebben we
ruim 2 meter zeespiegelstijging

00:42:43.249 --> 00:42:48.634
voor de Kies en bij min 1.3
graden zelfs ruim 7 meter.

00:42:48.634 --> 00:42:50.356
Daarna is het spraken
van een plateau.

00:42:52.268 --> 00:42:56.869
Eerst is de ijskap ongevoelig
voor een temperatuurstijging.

00:42:56.869 --> 00:43:00.979
Dan is er een kantelpunt waar
een verandering van een tiende

00:43:01.003 --> 00:43:05.112
graad of minder genoeg is...
om iets enormsteweeg te brengen.

00:43:05.112 --> 00:43:11.333
En dan is er weer een interval waar
de gevoeligheid van de ijskap klein is.

00:43:11.333 --> 00:43:14.152
Zeven meter zeespiegelstijging
betekent dat de

00:43:14.176 --> 00:43:16.995
hele West-Antarctische
ijskap verloren gaat.

00:43:17.698 --> 00:43:20.841
door een heel klein
beetje oceaanopwarming.

00:43:20.841 --> 00:43:26.845
Zonder de noodzaak van
wedderopwarming van de atmosfeer.

00:43:26.845 --> 00:43:32.038
Zelfs het Kop 21-akkoord
kan het verdwijnen van

00:43:32.062 --> 00:43:37.254
de West-Antarctische
ijskap niet tegenhouden.

00:43:37.254 --> 00:43:40.875
Maar het tempo van de
afbraak hangt cruciaal af

00:43:40.899 --> 00:43:44.520
van het tempo waarin
Kop 21 wordt uitgevoerd.

00:43:47.718 --> 00:43:52.504
Als het oceaan warmer begint
te worden, begint de afbraak

00:43:52.528 --> 00:43:57.142
van de ijskap op twee
plaatsen tegelijk in het model.

00:43:57.142 --> 00:44:02.825
Bij de Vjognarijsplaat en bij
de ijsplaten in de Amundsenzee.

00:44:02.825 --> 00:44:07.907
En even later bij de
ijsplaat in de Roszee.

00:44:07.907 --> 00:44:10.664
Maar in werkelijkheid
is het zeewater in de

00:44:10.688 --> 00:44:14.170
Amundsenzee veel warmer
dan bij die andere ijsplaat.

00:44:15.420 --> 00:44:19.786
En ook al een stuk warmer
dan bij het kantelpunt.

00:44:19.786 --> 00:44:26.837
De ijsplaten daar zijn nu al aan
het verdwijnen en zijn gedoemd.

00:44:26.837 --> 00:44:31.804
Maar de Vilgner en Rossee
kantelpunten zijn nog niet bereid.

00:44:34.457 --> 00:44:39.360
De 7 meter zeespiegelstijging door
Antarctica gebeurt in drie stapjes.

00:44:39.360 --> 00:44:44.942
En tussen het eerste stapje
van ruim 1 meter en de derde

00:44:44.966 --> 00:44:50.446
stap van 2,5 naar ruim 7
meter ligt onze tweede kans.

00:44:50.446 --> 00:44:55.388
En er is zelfs nog een derde
kans op damage control.

00:44:55.388 --> 00:45:01.151
We kunnen het passeren van die
andere kant op punten enorm vertraag.

00:45:01.151 --> 00:45:02.332
De extra kans

00:45:03.898 --> 00:45:08.603
ligt besloten in de
aard van de natuurwet.

00:45:08.603 --> 00:45:14.388
Of in de wiskunde waarmee wij de
natuur beschrijven en menen te begrijpen.

00:45:14.388 --> 00:45:17.800
En of dat toeval is, of
er door iets of iemand is

00:45:17.824 --> 00:45:21.235
ingelegd, mag een ieder
voor zichzelf uitmaken.

00:45:21.235 --> 00:45:24.558
Maar de tweede kans is
een universeel gegeven.

00:45:25.691 --> 00:45:31.697
omdat het universum vol zit met
systemen met meerdere kantelpunten.

00:45:31.697 --> 00:45:35.971
En de boodschap die ik vanmiddag
dan ook wil meegeven aan de

00:45:35.995 --> 00:45:40.268
politici die proberen een nieuw
regeerakkoord te sluiten, aan

00:45:40.292 --> 00:45:44.531
de beleidsmedewerkers van
het ministerie van INM en de staf

00:45:44.555 --> 00:45:48.793
van DG Water, aan de leden
van de Delta-commissie en aan u,

00:45:49.860 --> 00:45:57.746
Mondige burgers met een eigen
stem, waarin eens in de vier jaar en

00:45:57.770 --> 00:46:05.655
soms vaker de stem van het water
mag meeklinken, is, grijp die kans.

00:46:05.655 --> 00:46:12.782
Anders heeft een groot deel van dit
land meer geschiedenis dan toekomst.

00:46:12.782 --> 00:46:13.503
Ik heb gezegd,